Disleksiya nedir

20 Sen, 2022 Mənsurə Yusifova

Disleksiya Nedir?

Disleksiya nədir?

Disleksiyanın növləri hansılardır?

Disleksiyanın simptomları nələrdir?

Disleksiyalı şəxslərdə müşahidə edilən xüsusiyyətlər.

Disleksiya diaqnozu qoymaq üçün istifadə edilən testlər.

Disleksiya və erkən diaqnoz

Bu problemi yaşayan uşaqlara necə kömək edə bilərik?

Disleksiyali uşaqlar başqa hansı problemlərlə qarşılaşırlar?

Korreksiyası mümkündürmü?

Disleksiya nədir?

Disleksiya ilk dəfə İngilis həkim W.P. Morqan tərəfindən 1896 ilində təyin edilmişdir. Morqana görə disleksiya “ anadan gəlmə söz korluğudur”.
Avropa Disleksiya Dərnəyinə görə disleksiya: disleksiya – oxuma, hecalama və yazma bacarıqlarını mənimsəməkdə nevroloji əsaslı bir fərqlilikdi.

Disleksiya anadangəlmə, inkişaf və zədəyə bağlı olaraq ikiyə ayrılır. Anadangəlmə disleksiya doğum əvvəli, doğum zamanı və doğum sonrası fəsadlara bağlı olaraq üçə ayrılır.
Disleksiya zəka səviyyəsi “normal və ya normalın üstündə” olan, oxuma sürəti, keyfiyyəti, oxumağı öyrənmə sürəti, oxuduğunu anlama, anlatma bacarığı yaşıdlarına və zəka səviyyəsinə müqayisədə geri olan oxuma pozuntusunun ümumi adıdır.

Xüsusi öyrənmə çətinliyinin növləri hansılardır?

Disleksiya – oxuma pozuntusu

Disqrafiya – yazı pozuntusu

Diskalkuliya – hesab vərdişlərində pozuntu

Dispraksiya- hərəkət pozuntusu, “bacarıqız uşaq sindromu” (Bir şəxsdə bunlardan biri, ikisi və ya hər biri də ola bilər.)

Disleksiyanın simptomları nələrdir?

Oxumağı öyrənərkən çətinlik çəkmək

Oxuma sürətinin aşağı olmağı

Yazarkən hərf buraxmaq

Səliqəsiz yazı

Oxuyarkən hərf yemə

Oxuyarkən sözləri fərqli oxumaq

Oxumaqda çətinlik çəkmək

Yazarkən çətinlik çəkmək

Hərfləri bir-birinə qarışdırmaq:e və ə, b və d, p və q, i və ı, u və ü kimi

Rəqəmləri tərs yazma: 3 və 8, 6 və 9, 2 və 5, 7 və 4 kimi

Oxuduğunu başa düşməkdə və başa salmaqda çətinlik çəkmək

Sıralı əzbərləmədə çətinlik çəkmək. Məs. vurma cədvəli, hərf, rəqəm sırası.

Rəngləri qarışdırma

Yönləri ayırd etmədə çətinlik( sağ, sol, aşağı, yuxarı, geri, irəli)

Toplama çıxma işarələrini qarışdırma

Ayaqqabılarını bağlamaq kimi kiçik motorik tərəkətlərdə çətinlik çəkmək

Məktəbə getmək istəməmək

Yazarkən sıra, sətir buraxmaq.

İmla yazmaqda çətinlik

Tez tez istifadə olunmayan sözləri oxumaqda və tələffüz etmədə çətinlik

Disleksiya diaqnozu qoymaq üçün istifadə edilən testlər

Standartlaşdırılmış zəka testləri (WISC-IV və CAS kimi)

Yoxlama testləri

Vizual-motor bacarıqlarını təyin etmək üçün tətbiq olunan testlər,

Dinləmə qavrayışı testləri

Akademik səviyyənin ölçülməsi üçün tətbiq edilən oxuma, yazma və riyazi testlər

Sosial adaptasiya və şəxsiyyət testləri və s.

Disleksiya və erkən diaqnoz

Öyrənmə çətinliyi çəkən şəxslərdə zəif akademik bacarıqlara, məktəbi tərk etməsinə, stresin artmasına, özgüvənin azalmasına, ruh düşkünlüyünə səbəb olur. Təlimdən geri qalma məktəbə qarşı həvəsin itməsinə və nəhayət məktəbi tərk etməyə gətirib çıxarır. Vaxtında diaqnoz qoymaq vaxtında müdaxilə etməyə kömək edir. Disleksiya ömür boyu davam edən bir problemdir. Vaxtında müəyyənləşdirmək onların yaşadıqları çətinlikləri azaltmaq, uğurlarını artırmağa kömək edir.

Bu problemi yaşayan uşaqlara necə kömək edə bilərik?

Uşağa xəstə kimi baxılmamalıdır

Onun qabiliyyətlərinə əsasən başqa sahələrə yönləndirmək lazımdır

Sadəcə məktəblə sərhədləndirməməli

Başqa uşaqlarla müqaisə edilməməlidir.

Ona qarşı səbirli olmaq lazımdır.

Müəyyən proqramlarla uşağın vəziyyətini yüngülləşdirmək lazımdır

Erkən müdaxilə vacibdir.

Müəllimlərlə birgə işlənməli, bu mövzuda maarifləndirilməlidir.

Disleksiyali uşaqlar başqa hansı problemlərlə qarşılaşırlar?

Diqqət əksikliyi və hiperaktivlik

Həyəcan və təşviş pozuntusu

Məktəb fobiyası

Sosial fobiya

İmpulsivlik

Qarşıgəlmə

Depresiya

Özgüvən əksikliyi

Adaptasiya probremləri və b.

Xüsusi öyrənmə çətinliyinin (disleksiya, disqrafiya, diskalkuliya) müalicəsi mümkündürmü?

Bu problemin farmakoloji bir müalicəsi yoxdur. Problemin vaxtında müəyyən edilməsi və xüsusi hazırlanmış proqramlar vasitəsilə dəstəklənməsi vacibdir. Yəni tam olaraq aradan qaldırmaq deyil də, öyrənmədə çəkilən çətinliklərin yüngülləşdirilməsi və ya qismən aradan qaldırılması mümkündür. Disleksiya ömür boyu davam edən bir pozuntudur. Bu pozuntu genetik xarakter daşıyır.

Disleksiya Nedir?